Τι είναι το Λεμφοίδημα και πως θεραπεύεται;

Τι είναι το Λεμφοίδημα;

Το λεμφικό σύστημα είναι ένα σύστημα αγγείων το οποίο αποτελείται από τα λεμφαγγεία και τους λεμφαδένες και είναι υπεύθυνο για την ανοσοποίηση του οργανισμού και για την απομάκρυνση των άχρηστων ουσιών.

Το λεμφοίδημα δημιουργείται όταν το λεμφικό σύστημα δεν λειτουργεί αποτελεσματικά και αδυνατεί να παροχετεύσει το λεμφικό υγρό το οποίο μεταφέρει. Σαν αποτέλεσμα το υγρό αυτό οδηγείται στον μεσοκυττάριο χώρο και δημιουργεί πρήξιμο. Είναι μια παθολογική κατάσταση και παρουσιάζεται κυρίως στα άκρα αλλά μπορεί να εμφανιστεί στον κορμό και το κεφάλι.

Το λεμφοίδημα διακρύνεται σε πρωτογενές και δευτερογενές λεμφοίδημα.

Το πρωτογενές λεμφοίδημα οφείλεται σε εκ γενετής ανατομικές δυσπλασίες του λεμφικού συστήματος (πχ μειωμένος αριθμός ή δυσλειτουργικά λεμφαγγεία ή λεμφαδένες) και μπορεί να είναι κληρονομικό. Σε κάποια φάση της ζωής του ατόμου, σε μικρότερη ή μεγαλύτερη ηλικία, το λεμφικό δίκτυο παρουσιάζει ανεπάρκεια στη λειτουργία του με αποτέλεσμα την εμφάνιση λεμφοιδήματος.

Το δευτερογενές λεμφοίδημα εμφανίζεται συνήθως μετά από χειρουργείο κατά το οποίο έχουν αφαιρεθεί λεμφαδένες ή σε περιπτώσεις που έχουν καταστραφεί λεμφαδένες (πχ μετά από ακτινοβολίες ή σοβαρό τραύμα). Σε αυτήν την περίπτωση η πιθανότητα εμφάνισης λεμφοιδήματος είναι πιο μεγάλη σε διάστημα 2 ετών από το συμβάν, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται η εμφάνιση του και σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου.

Ποια είναι η θεραπεία του λεμφοιδήματος ; 

Το λεμφοίδημα είναι μια χρόνια παθολογική κατάσταση η οποία μπορεί να είναι απόλυτα διαχειρίσιμη με την κατάλληλη αντιμετώπιση. Η πιο ευρέως διαδεδομένη θεραπεία του λεμφοιδήματος είναι η «Ολοκληρωμένη Αποσυμφορητική Θεραπεία» (CDT – Complete Decongestive Therapy) η οποία χωρίζεται σε δύο φάσεις:

1). Φάση αποσυμφόρησης του οιδήματος η οποία διαρκεί από 1 ως 4 εβδομάδες και περιλαμβάνει:

Α.  Λεμφική παροχέτευση με λεμφική μάλαξη δια χειρός (MLD – Manual lymph drainage) για να απομακρυνθεί το οίδημα.

Οι χειρισμοί είναι ήπιοι, χωρίς καθόλου πίεση και δεν πρέπει να προκαλούν πόνο. Προετοιμάζονται οι περιοχές των υγιών λεμφαδένων ώστε να υποδεχτούν το λεμφικό υγρό που έχει παραμείνει στάσιμο στην πάσχουσα περιοχή και μέσω των ειδικών χειρισμών μάλαξης δημιουργούνται νέες δίοδοι ροής του λεμφικού υγρού μειώνοντας το οίδημα. Επιπλέον, η λεμφική μάλαξη βελτιώνει τη λειτουργία του λεμφικού συστήματος, ενισχύοντας την άμυνα του οργανισμού.

Β. Εξειδικευμένη συμπιεστική περίδεση με ειδικούς συμπιεστικούς επιδέσμους και αφρώδη υλικά ώστε να διατηρηθεί το αποτέλεσμα έως την επόμενη συνεδρία. Παράλληλα εκτελούνται ειδικές ασκήσεις για μυϊκή ενεργοποίηση και αύξηση του εύρους τροχιάς ενώ δίνονται οδηγίες για τη φροντίδα και την υγιεινή του δέρματος. Επιπλέον γίνεται εκμάθηση στον ασθενή και στο περιβάλλον του για όλα τα παραπάνω (αυτοδιαχείρηση).

2). Φάση διατήρησης του οιδήματος
Διαρκεί εφόρου ζωής και περιλαμβάνει την καθημερική χρήση συμπιεστικού ενδύματος καθώς και την τήρηση όλων των οδηγιών για την αυτοδιαχείρηση του λεμφοιδήματος ώστε να διατηρηθούν τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν. Ανά διαστήματα γίνεται επαναξιολόγηση του οιδήματος και ίσως συμπληρωματικές θεραπείες της πρώτης φάσης.

Λεμφοίδημα χωρίς αντιμετώπιση
Το λεμφοίδημα χωρίς την κατάλληλη αντιμετώπιση μπορεί να επιδεινωθεί δυσκολεύοντας την καθημερινότητα του ατόμου, αλλά και να οδηγήσει σε περαιτέρω προβλήματα υγείας. Για παράδειγμα το δέρμα της περιοχής μπορεί να
εμφανίσει αλλοιώσεις (πχ. πάχυνση δέρματος, αλλαγή χρώματος) το οίδημα να γίνει πιο σκληρό, μεγαλύτερο σε όγκο, ενώ ακόμα και ένα απλό τσίμπημα ή εκδορά ενδέχεται να προκαλέσουν μόλυνση και φλεγμονή.

Λεμφοίδημα και Πρεσσοθεραπεία 

Η Πρεσσοθεραπείας – Αντλία Διαλείπουσας Συμπίεσης, είναι μια συσκευή με αεροθαλάμους η οποία χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση οιδημάτων των άνω και κάτω άκρων. Οι αεροθάλαμοι γεμίζουν με αέρα δημιουργώντας πίεση στο μέλος, από την περιφέρεια προς το κέντρο στοχεύοντας έτσι στη βελτίωση της
φλεβικής και λεμφικής κυκλοφορίας. Αυτό όμως προϋποθέτει ότι η λειτουργία του λεμφικού συστήματος στο κεντρικό τμήμα είναι ομαλή και αποτελεσματική. Όταν το λεμφικό σύστημα δυσλειτουργεί δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στο λεμφικό φορτίο που παράγει το σώμα και συνεπώς το να δεχθεί μαζικά λεμφικό υγρό από την
περιφέρεια προς το κέντρο μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση.

Έτσι δεν συστίνεται η χρήση της πρεσσοθεραπείας για την αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος παρά μόνο αν συνδιάζεται με την «Ολοκληρωμένη Αποσυμφορητική Θεραπεία», υπο προϋποθέσεις και σύμφωνα με την κρίση του εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή.

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις οιδημάτων κατα τις οποίες οι συσκευές διαλείπουσας συμπίεσης μπορούν να λειτουργήσουν βοηθητικά στο θεραπευτικό πρόγραμμα. Όπως για παράδειγμα στη χρόνια φλεβική ανεπάρκεια, στο λιποίδημα ή στα μετατραυματικά/μετεγχειρητικά οιδήματα.

Η θεραπεία του λεμφοιδήματος πρέπει να εφαρμόζεται από εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή, διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος επιδείνωσης της κατάστασης του ασθενούς.

Ευτυχία Γλαρού 
Φυσικοθεραπεύτρια MSc
Πιστοποιημένη θεραπεύτρια για το λεμφοίδημα (MLD/CDT)